Jak radzić sobie z przerwaniem łańcucha dostaw? Strategia zarządzania kryzysowego dla firm logistycz

W tym artykule weźmiemy pod lupę przerwanie łańcucha dostaw, a także podzielimy się radami, jak sobie z nim poradzić. Powiedzmy jedno na początku: w wypadku takiej sytuacji możemy mówić tylko o minimalizowaniu strat. Jednak pojawią się przypadki, że tych nie uda się uniknąć, a cała logistyka dostaw dla klientów się posypie. I co wtedy robić? Sprawdź to w dalszej części artykułu.

Czym jest przerwanie łańcucha dostaw?

Przerwanie łańcucha dostaw to nagłe, nieprzewidziane zakłócenie w procesie przepływu towarów, usług, informacji i finansów między producentami, dostawcami, dystrybutorami a odbiorcami końcowymi. Charakteryzuje się całkowitym lub częściowym zatrzymaniem procesu produkcyjnego i dystrybucyjnego. Obok zaburzeń procesu logistycznego i wąskich gardeł w logistyce jest to sytuacja niepożądana oraz generująca ogromne straty.

fot. freepik.com

Co powoduje zerwanie łańcucha dostaw?

Zerwanie łańcucha dostaw mogą powodować czynniki wewnętrzne lub zewnętrzne. Poniżej znajdują się typowe aspekty, które mogą powodować te zakłócenia i których firmy i organizacje powinny być świadome:

• Ataki cybernetyczne i ataki bezpieczeństwa - obejmuje to ataki ransomware lub wycieki danych;

• Sytuacja finansowa i rentowność firmy - wszelkie obawy wewnętrzne lub związane z firmą, które mogą utrudniać produkcję, w tym perspektywy przychodów;

• Transport lub logistyka - obejmuje kwestie związane z pogodą, ruchem drogowym, uszkodzeniami lub opóźnieniami w transporcie;

• Spowodowane przez człowieka - obejmuje błędy ludzkie, pożar, eksplozję magazynu;

• Niestabilność geopolityczna - zakłócenia spowodowane globalnymi wydarzeniami politycznymi. Przykładem mogą być napięcia między potęgami gospodarczymi; oraz

• Klęski żywiołowe - katastrofalne szkody, które mogą znacząco wpłynąć na łańcuch dostaw, takie jak trzęsienia ziemi, pożary i ekstremalne warunki pogodowe.

Zerwane łańcucha dostaw – przykłady

Zerwanie łańcucha dostaw zdarzało się wielokrotnie na każdym poziomie: globalnym, regionalnym, krajowym i lokalnym. W tym miejscu warto powiedzieć, że z perspektywy firmy logistycznej, którą dotknie to zjawisko, nie jest istotne, czy jest ono wynikiem wydarzeń światowych, czy w bliskiej okolicy. Skutek jest zawsze taki sam i konieczne jest wdrożenie planu kryzysowego. Zanim przejdziemy do przedstawienia jego przykładów, spójrzmy na sytuacje, w których do zerwania łańcucha dostaw w rzeczywistości:

Przerwane łańcuchy dostaw na skalę globalną:

Pandemia COVID-19 (2020-2021)

• Całkowite zatrzymanie produkcji w Chinach;

• Problemy z transportem międzynarodowym;

• Zakłócenia w produkcji elektroniki, samochodów, leków;

Blokada Kanału Sueskiego (marzec 2021)

• Statek Ever Given zablokował kluczowy szlak wodny;

• Straty światowej wymiany handlowej: ok. 9,6 mld USD dziennie;

Regionalna przerwa łańcucha dostaw

Niemcy - przemysł samochodowy - region Bawarii i Badenii-Wirtembergii

• Problemy w fabrykach BMW i Mercedes-Benz;

• Niedobory mikroprocesorów;

• Częściowe wstrzymanie produkcji w kluczowych zakładach;

Przerwanie łańcucha dostaw w Polsce

Embargo rosyjskie na produkty rolno-spożywcze (2014)

• Zakłócenia w eksporcie owoców i warzyw;

• Konieczność przekierowania dostaw do innych krajów;

Strajki transportowe

• Blokady przejść granicznych;

• Paraliż transportu ciężarowego;

• Opóźnienia w dostawach towarów;

Lokalne zerwanie łańcucha dostaw

Do przykładów lokalnego zerwania łańcucha dostaw można zaliczyć sytuacje takie jak:

• Awaria kluczowego magazynu dystrybucyjnego;

• Problemy z transportem w wyniku klęsk żywiołowych;

• Bankructwo lokalnego przewoźnika;

• Cyberatak na system logistyczny zarządzania magazynem;

• Zablokowana autostrada z powodu karambolu;

Jakie są konsekwencje przerwania łańcucha dostaw?

Konsekwencje przerwania łańcucha dostaw są różnorodne, ale zawsze powodują istotne zaburzenie wpływów finansowych lub ich totalną utratę. Warto zaznaczyć, że im większa skala takiego zdarzenia, tym jego zasięg obejmuje wiele podmiotów. W wypadku lokalnego zerwania łańcucha dostaw możemy mówić o ryzyku dla kilku firm, ale w skali krajowej, regionalnej i globalnej dotyczy to już całych państw, segmentów rynku, a nawet gospodarki w ujęciu szerokim.

Jednym z kluczowych skutków przerwania łańcucha dostaw jest znaczące obniżenie przychodów i dochodowości firm. Przestoje w produkcji, niemożność realizacji zamówień, a także konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z pozyskiwaniem alternatywnych dostawców lub sposobów dystrybucji prowadzą do bezpośrednich strat finansowych.

Poważnym następstwem jest również utrata wiarygodności biznesowej. Gdy firma nie jest w stanie terminowo dostarczać zamówionych produktów lub usług, traci zaufanie klientów i kontrahentów, którzy mogą szukać niezawodnych dostawców. Wiąże się to również z koniecznością wypłacania kar umownych, co dodatkowo pogłębia straty. W dłuższej perspektywie takie zaburzenia w łańcuchu dostaw mogą prowadzić do poważnych zakłóceń w całej gospodarce, wpływając na dostępność dóbr i usług dla konsumentów. Konsekwencje przerwania łańcucha dostaw dzielimy na:

Ekonomiczne konsekwencje przerwania łańcucha

• Utrata przychodów;

• Wzrost kosztów;

• Kary umowne;

• Utrata wiarygodności biznesowej;

Operacyjne konsekwencje przerwania łańcucha:

• Przestoje produkcyjne;

• Niemożność realizacji zamówień;

• Problemy z zaopatrzeniem;

Strategia ochrony przed zerwaniem łańcucha dostaw

Aby chronić się przed poważnymi konsekwencjami przerwania łańcucha dostaw, kluczowe jest wdrożenie kompleksowej strategii zarządzania ryzykiem. Kluczowym jej elementem powinna być dywersyfikacja dostawców i kanałów dystrybucji. Oznacza to zapewnienie nadmiarowych źródeł zaopatrzenia, tak aby awaria jednego dostawcy nie sparaliżowała całego łańcucha. Równolegle należy wykorzystywać różne trasy transportowe, by ograniczyć podatność na lokalne zakłócenia.

Ważna jest także budowa zapasów bezpieczeństwa kluczowych komponentów lub surowców pozwala na czasowe uniezależnienie się od zakłóceń w dostawach. Warto zawierać również elastyczne umowy z kontrahentami, zawierające klauzule o nieprzewidzianych okolicznościach, zabezpieczają firmę na wypadek niespodziewanych zdarzeń. Dobrym elementem strategii ochronnej jest inwestycja w systemy logistyczne, które na bieżąco monitorują zapasy, trasy, stan infrastruktury itp. Należy przeprowadzać w oparciu o te dane regularne analizy ryzyka i aktualizować plan ciągłości działania w firmie logistycznej.

Czym jest plan ciągłości działania i jak go wdrożyć w firmie logistycznej?

Plan ciągłości działania BCP (Business continuity planning) to zestaw procedur i działań mających na celu zapewnienie, że kluczowe procesy biznesowe będą mogły być kontynuowane lub szybko przywrócone w przypadku wystąpienia poważnych zakłóceń. Obejmuje on identyfikację kluczowych ryzyk, opracowanie strategii reagowania na incydenty oraz przygotowanie organizacji do sprawnego wdrożenia planu awaryjnego.

Planowanie ciągłości działania ma kluczowe znaczenie dla operacji logistycznych. Zapewnia kontynuację krytycznych funkcji podczas zakłóceń, minimalizując przestoje i straty finansowe. Zajmując się potencjalnymi zagrożeniami i współpracując z partnerami, organizacje mogą utrzymać odporność łańcucha dostaw i chronić swoją reputację. Kluczowe elementy planu BCP dla firmy logistycznej to:

Analiza ryzyka

• Identyfikacja potencjalnych zagrożeń (np. awarie, klęski żywiołowe, cyberataki);

• Ocena prawdopodobieństwa i wpływu zakłóceń na działalność;

Strategia ciągłości działania

• Redundantne źródła dostaw i alternatywne kanały dystrybucji;

• Strategiczne lokalizowanie zapasów blisko kluczowych klientów;

• Przygotowanie procedur na wypadek awarii krytycznej infrastruktury;

Plan reagowania na incydenty:

• Jasne role i obowiązki zespołu kryzysowego;

• Efektywne kanały komunikacji z klientami i dostawcami;

• Przywracanie pełnej sprawności operacji w możliwie najkrótszym czasie;

Regularne testy i aktualizacje

• Cykliczne symulacje scenariuszy kryzysowych;

• Przegląd i dostosowywanie planu do zmieniających się uwarunkowań;

• Szkolenia pracowników w zakresie wdrażania planu BCP;

Korzyści z wdrożenia planu ciągłości działania

Korzyści z wdrożenia planu ciągłości działania są oczywiste i obejmują minimalizację strat finansowych oraz operacyjnych. Dodatkowo pokazanie kontrahentom, że posiada się BCP zwiększa ich zaufanie, a także ułatwia utrzymanie klienta. W przypadku faktycznego kryzysu i zerwania łańcucha dostaw plan ciągłości działania umożliwia szybsze przywrócenie pełnej sprawności. Ostatnią z korzyści wypracowania takiego rozwiązania jest budowanie długoterminowej odporności na różne rodzaje ryzyka.

fot. freepik.com

Budowanie odporności - skuteczne strategie ciągłości działania

W obliczu coraz częstszych zakłóceń w globalnych łańcuchach dostaw, kluczowe staje się opracowanie kompleksowych strategii zapewniających ciągłość działania przedsiębiorstw. Wśród najskuteczniejszych rozwiązań wyróżniają się dywersyfikacja dostawców oraz strategiczne rozmieszczenie zapasów.

Nadmiarowe źródła dostaw

Uzależnienie od pojedynczego dostawcy lub kanału dystrybucji stanowi jedno z kluczowych ryzyk dla łańcucha dostaw. Awaria lub paraliż tego krytycznego elementu może doprowadzić do całkowitego wstrzymania działalności. Dywersyfikacja dostawców i przewoźników jest zatem kluczową strategią zapewniającą ciągłość.

Przedsiębiorstwa powinny starannie analizować swoich kluczowych dostawców pod kątem ryzyka branżowego, geograficznego czy operacyjnego. Następnie należy wdrożyć nadmiarowe źródła zaopatrzenia - co najmniej dwie niezależne ścieżki dostaw dla kluczowych komponentów lub surowców. Może to oznaczać współpracę z alternatywnymi dostawcami zarówno krajowymi, jak i międzynarodowymi. Równoległe wykorzystywanie różnych tras transportowych, w tym transportu morskiego, lotniczego i drogowego, również zwiększa odporność. Dzięki temu pojedyncze zakłócenie, np. blokada portu czy paraliż ruchu drogowego, nie sparaliżuje całego łańcucha.

Strategiczne rozmieszczenie zapasów

Budowa rezerw bezpieczeństwa to kolejna fundamentalna strategia zapewniania ciągłości działania. Jednak sama obecność zapasów to za mało - kluczowe jest ich właściwe rozmieszczenie.

Zamiast centralizacji, firmy logistyczne powinny dążyć do regionalnego rozproszenia kluczowych zapasów. Magazyny z istotnymi komponentami lub produktami powinny znajdować się blisko kluczowych rynków, lub skupisk klientów. Pozwala to na szybsze reagowanie na nieoczekiwane wahania popytu lub problemy w dostawach.

Mądrym rozwiązaniem jest również budowa sieci małych, strategicznie zlokalizowanych magazynów buforowych. Dzięki temu w razie zakłóceń w dostawach zapasy mogą być szybko przekierowane do najbliższego klienta, minimalizując przestoje. Przyjęcie elastycznego modelu zarządzania zapasami, z wykorzystaniem technologii predykcyjnej analizy popytu, umożliwia jeszcze lepsze dopasowanie rezerw do rzeczywistych potrzeb.

Monitorowanie i ciągła aktualizacja

Kluczem do utrzymania skuteczności tych strategii jest ciągłe monitorowanie ryzyka oraz aktualizowanie planów ciągłości działania. Zaawansowane narzędzia analityczne pozwalają na wczesne wykrywanie potencjalnych zakłóceń, a regularne testy na sprawdzenie efektywności wdrożonych rozwiązań.

Kompleksowe podejście, łączące dywersyfikację, strategiczne składowanie oraz ciągłe doskonalenie, umożliwia firmom logistycznym budowanie wysokiej odporności na nieprzewidziane wyzwania.

Podsumowanie

Jak radzić sobie z przerwaniem łańcucha dostaw? Przygotować strategię, procedury działania, testować je i być czujnym. Prawda jest taka, że jak stanie się coś dużego na świecie, to przez jakiś czas żadna firma logistyczna sobie z tym nie poradzi. Jednak, gdy opadnie pył, okaże się, które organizacje przetrwały. W sytuacji kryzysu po prostu się traci, a rolą managerów firm logistycznych jest ograniczenie tych strat poprzez wprowadzenie metod z powyższego akapitu.